काठमाडौं । धेरै मानिसहरू सोच्छन् कि मानव दिमाग व्याख्या गर्न धेरै जटिल छ । हामीले चीजहरू कसरी सम्झन र  बिर्सन्छौंमा अनुसन्धान जारी नै रहेको छ । कसैलाई निश्चित रूपमा थाहा छैन कि मानव दिमाग(मेमोरी) केमा आधारीत छ । 

तपाइँ तपाइँको मेमोरी मा जानकारी भण्डारण गर्नुहुन्छ तर तपाइँलाई आवश्यक पर्दा यसलाई सम्झन असमर्थ हुनुहुन्छ । तर सायद पछिको मितिमा  याद गर्न सक्नुहुन्छ। यस अवस्थामा, जानकारी पहुँचयोग्य छैन । मानव मेमोरीले केवल जानकारीलाई बिर्सन्छ । 

हामी कसरी बिर्सन्छौं

क्षय

यो तब हुन्छ जब तपाइँ जानकारी ुरिहर्सलु गर्नुहुन्न, अर्थात् तपाइँ यसलाई विचार गर्नुहुन्न। यस्तो मेमोरीको भौतिक ट्रेस समय संग फीका हुदै जान्छ । 

विस्थापन

विस्थापन एकदम शाब्दिक रूपमा बिर्सने को रूप हो जब नयाँ सम्झनाहरु पुराना सम्झनाहरुलाई प्रतिस्थापन गर्दछ। सबैलाई मेमोरीको सम्भावित विशाल क्षमता, विशेष गरी दीर्घकालीन मेमोरीको बारेमा थाहा छ, तर नर्मनले गरेको अनुसन्धानले देखाएको छ कि संख्याहरूले पुरानोलाई सम्झन सकिन्छ ।  

हस्तक्षेप

यदि तपाइँ समान चीजहरू सम्झन प्रयास गरिरहनुभएको छ भने कहिलेकाहीं जानकारी सम्झन गाह्रो हुन्छ । जस्तै शब्दहरू जुन उस्तै सुनिन्छन । १९६६ मा मनोवैज्ञानिक बडेलीले पत्ता लगाए कि उनको अध्ययनका सहभागीहरूले अधिक विशिष्ट भएका शब्दहरू सम्झन सजिलो पाए। हस्तक्षेप या त सक्रिय हुन सक्छ (यो हो जब पुरानो सम्झनाहरूले नयाँमा हस्तक्षेप गर्दछ) वा पूर्वव्यापी, जब नयाँ जानकारीले पुरानो सम्झनाहरू बिराइ दिन्छ ।