काठमाडौं । आणविक घडीहरू र सटीक खगोलीय मापनहरूले पृथ्वीमा एक दिन अचानक लामो हुँदै गइरहेको कुरा पत्ता लगाएका छन् ।   वैज्ञानिकहरूलाई थाहा छैन किनरु  यसले हाम्रो टाइमकिपिङमा मात्र नभई हाम्रो आधुनिक जीवनलाई नियन्त्रण गर्ने  जिपिएस र अन्य प्रविधिहरूमा पनि महत्त्वपूर्ण प्रभाव पार्छ।आफ्नो अक्ष वरिपरि पृथ्वीको परिक्रमा -जसले एक दिन कति लामो छ भनेर निर्धारण गर्दछ - विगत केही दशकहरूमा द्रुत भइरहेको छ। यो प्रवृत्तिले हाम्रो दिन छोटो बनाउँदैछ। वास्तवमा, जुन २०२२ मा, हामीले पछिल्लो आधा शताब्दीमा सबैभन्दा छोटो दिनको कीर्तिमान बनायौं।

तर यो कीर्तिमानका बाबजुद २०२० देखि बढेको त्यो गति बिस्तारै सुस्त हुँदै गएको छ र दिन फेरि लामो हुँदै गइरहेको छ र यसको कारण भने अझै रहस्यमै छ । हाम्रो फोन घडीहरूले देखाउँदछ कि दिनमा ठ्याक्कै २४ घण्टा हुन्छन्, वास्तविक समयको साथमा यसले पृथ्वीलाई एउटा क्रान्ति पूरा गर्न लिन्छ, कहिलेकाहीँ थोरै फरक हुन्छ। यी परिवर्तनहरू लाखौं वर्षको अवधिमा लगभग तुरुन्तै हुन्छन् -भूकम्प र आँधीका घटनाहरूले पनि यसमा भूमिका खेल्न सक्छ।

एक दिनमा डटद्धण्ण् सेकेन्डको जादुई संख्या फेला पार्न धेरै दुर्लभ

यो एक दिनमा ८६४००सेकेन्ड को जादुई संख्या फेला पार्न धेरै दुर्लभ छ कि बाहिर जान्छ। सदा परिवर्तनशील ग्रह लाखौं वर्षदेखि, चन्द्रमाद्वारा सञ्चालित ज्वारीय गतिसँग सम्बन्धित घर्षण प्रभावका कारण पृथ्वीको परिक्रमा सुस्त हुँदै गइरहेको छ। यस प्रक्रियाले प्रत्येक शताब्दीको प्रत्येक दिनको लम्बाइमा लगभग ३.२ मिलिसेकेन्ड थप्छ। केही अर्ब वर्ष पहिले पृथ्वीको दिन मात्र १९ घण्टाको थियो । विगत २०,००० वर्षदेखि, अर्को प्रक्रियाले पृथ्वीको परिक्रमालाई तीव्र पार्दै विपरीत दिशामा काम गरिरहेको छ।जब अन्तिम बरफ युग समाप्त भयो, ध्रुवीय बरफको पाना पग्लनले सतहको दबाब कम गर्यो र पृथ्वीको आवरण द्रुत रूपमा ध्रुवहरू तिर जान थाल्यो। 

पृथ्वी किन एकाएक सुस्त हुँदैछ ?

१९६० को दशक देखि, जब ग्रह वरिपरि रेडियो टेलिस्कोपका अपरेटरहरूले क्वासार जस्ता ब्रह्माण्डीय वस्तुहरूलाई एकै साथ अवलोकन गर्न प्रविधिहरू विकास गर्न थाले, हामीसँग पृथ्वीको परिक्रमाको दरको एकदम सही अनुमान थियो। यी अनुमानहरू र एक आणविक घडी बीचको तुलनाले देखाउँछ कि दिनको लम्बाइ वर्षौंमा घट्दै गइरहेको छ।

तर एकचोटि हामीले घुम्ने गतिमा हुने उतार चढाव हटाउँछौं, त्यहाँ ज्वारभाटा र मौसमी प्रभावहरूको कारणले गर्दा हामीलाई थाहा भएको कुराको आश्चर्यजनक खुलासा हुन्छ। जुन २९, २०२२ मा पृथ्वी आफ्नो सबैभन्दा छोटो दिनमा पुगे पनि, लामो अवधिको प्रक्षेपण २०२० देखि छोटो हुँदै लम्बाइमा सरेको छ। यो परिवर्तन विगत ५० वर्षमा अभूतपूर्व हो।